100 LAT NASZEJ PARAFII: POWSTANIE PARAFII NA NOWEJ WSI

Nowa Wieś Narodowa w chwili osiedlenia się tutaj Księży Misjonarzy była jedną z podkrakowskich gmin. Stan religijny jej mieszkańców (podobnie zresztą jak wsi sąsiedniej – Łobzowa) nie przedstawiał się najlepiej. Wśród przyczyn tego stanu rzeczy leży niewątpliwie fakt, że wymienione miejscowości leżały na krańcach bardzo rozległej wtedy parafii pw. św. Szczepana. Utworzenie więc na tym terenie nowego ośrod­ka duszpasterskiego było poniekąd koniecznością. Nic też dziwnego, że inicjatywa Księży Misjonarzy spotkała się z pełną aprobatą władz diecezjalnych. Trzeba jednak zaznaczyć, że duże zrozumienie w tej sprawie wykazała także część miejscowej ludności, która chęt­nie pomagała przy budowie kościoła, a potem gromadziła się w nim licznie na Mszy św. i innych nabożeństwach.

O utworzeniu parafii i powierzeniu jej Misjonarzom myślał już ks. kard. Albin Dunajewski. Plany te odsunęła w czasie jego śmierć (1894). Kwestia utworzenie parafii powróciła w niedługim czasie, gdy na stolicy biskupiej w Krakowie zasiadał książę biskup Adam Stefan Sapieha. Zauważał on problem, że granice istniejących parafii były dalekie od optymalnych, wierni uczęszczali do bardziej dostępnych kościołów, załatwiając u własnego proboszcza jedynie prawem przewidziane posługi.

W roku 1910 Nowa Wieś Narodowa – podobnie jak wsie sąsiednie (Czarna Wieś, Łobzów i Krowodrza) – znalazła się w granicach miasta Krakowa. W 1913 roku bp Sapieha uzyskał z Rzymu potrzebne uprawnienia i wezwał proboszczów miasta (w tym także tutejszego superiora – ks. Jana Dihma CM) w celu przygotowania projektu stosownej reorganizacji, poczynił też niezbędne kroki urzędowe w Namiestnictwie.

Roczniki Obydwu Zgromadzeń podają, że: Dnia 21 listopada 1913 roku był u nas Najprzewielebniejszy Książę Biskup Sapieha i zadecydował utworzenie osobnej parafii. Określono już jej granice, które miały przebiegać ulicami: Racławicką, Nowowiejską i Urzędniczą. Obejmować więc będzie parafia cały Łobzów, część Nowej Wsi i Czarnej Wsi, Kawiory, i biegnie aż za plac wyścigowy i ku Bronowicom. Sprawa przechodzi obecnie odpowiednie urzędy we Lwowie i we Wiedniu.

Działania wojenne oraz trudności stawiane przez władze świeckie nie pozwoliły metropolicie zrealizować ambitnego planu. Dopiero w grudniu 1922 roku książę biskup Sapieha wydał zarządzenie o zmianie granic parafii krakowskich z dniem 1 stycznia 1923 roku, powołując się na delegację Stolicy Apostolskiej (z 21 lutego 1913 roku). Z parafii św. Szczepana wydzielono Nową Wieś, oddając ją Misjonarzom. Miasto liczyło odtąd 13 parafii: katedralną, mariacką, św. Krzyża, św. Anny, Wszystkich Świętych, Bożego Ciała, św. Mikołaja, św. Floriana, św. Szczepana, Nową Wieś, Salwator, Podgórze i Dębniki.

A oto fragment zarządzenia, dotyczący naszej parafii: Z parafii św. Szczepana wydzieliliśmy nową parafię na Nowej Wsi, którą oddaliśmy w zarząd Zgromadzenia Księży Misjonarzy przy kościele Najświętszej Maryi Panny z Lourdes na Nowej Wsi. Równocześnie zostały podane granice nowej parafii, a mianowicie: Od korytarza Rudawy w punkcie granicznym z Wolą Justowską, linią graniczną dzielnicy z Wolą Justowską, linią graniczną dzielnicy z ulicą Racławicką przy torze kolejowym, środkiem ulicy Racławickiej i ulicy Nowowiejskiej do ulicy Królewskiej, środkiem części ulicy Królewskiej do ulicy Urzędniczej,  środkiem ulicy Urzędniczej i linii dalej przeciągniętą do drogi koło Alei Trzeciego Maja i parku Jordana idącej środkiem tejże drogi ku zachodowi, a następnie środkiem koryta dawnej Rudawy do punktu granicznego z Wolą Justowską („Notificationes e Curis Principis Episcopi Cracoviensis” A.D. 1923, nr I—III).

Dnia 7 marca 1923 roku Magistrat Krakowa w piśmie do Urzędu Parafialnego Księży Misjonarzy na Nowej Wsi w Krakowie zawiadomił, iż Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego reskryptem z dnia 3 lutego 1923 roku udzieliło państwowego zezwolenia na istnienie nowych parafii w Krakowie, a w tym i parafii przy kościele misjonarskim na Nowej Wsi.

Parafia NMP z Lourdes została inkorporowana do Zgro­madzenia Księży Misjonarzy. Obowiązki proboszcza pełnił z zasa­dy każdorazowy superior (przełożony) domu Zgromadzenia Księży Misjonarzy na Nowej Wsi. Ale od tej zasady były wyjątki: proboszczem nie był ks. Paweł Kurtyka, superior w: latach 1927—1931 i ks. superior Grzegorz Janiewski przez trzy pierwsze lata swego urzędowania, czyli od roku 1931 do kwietnia 1934. Jako pierwszy obowiązki proboszcza pełnił ks. superior Antoni Weiss (do 1934 roku).

W  początkowych latach istnienia parafia należała do pierwszego dekanatu krakowskiego, następnie przez kilka lat do piątego, a od reorganizacji dekanatów archidiecezji kra­kowskiej w 1971 roku – do dekanatu trzeciego (razem z parafia­mi na Azorach, w Bronowicach Wielkich i Bronowicach Małych, na Prądniku Czerwonym i Prądniku Białym, oraz parafią św. Szczepana i w Mydlnikach). W 1971 roku dziekanem tego dekanatu został ks. biskup Albin Małysiak, wcześniej proboszcz parafii Księży Misjonarzy. Z czasem na obrzeżach wielkiej parafii powstały nowe: parafia pw. św. Jana Kantego (1984) i parafia pw. św. Wojciecha (1988); w roku 1996 z części parafii została utworzona parafia pw. bł. Anieli Salawy.

Obecnie parafia należy do dekanatu czwartego (Bronowice), do dekanatu należy dziewięć parafii. Dziekanem jest ks. Marian Wanat, proboszcz parafii św. Wojciecha, a wicedziekanem ks. Jacek Piszczek, proboszcz parafii św. Jacka. Dziś granica naszej parafii przebiega ulicami Bronowicką, Podchorążych, Kazimierza Wielkiego, Nowowiejską, Lea, Urzędniczą, dalej Akademicką (przez tereny AGH) i przez Park Jordana do Alei 3 Maja, Aleją 3 Maja do ulicy Piastowskiej, i dalej przez tereny niezamieszkałe do ulicy Buszka (27 i 27A) i Alei Armii Krajowej (na wysokości ul. Kołowej), dalej obok ulicy Kołowej do ulicy Lea, ulicą Lea i równolegle obok ulicy Młodej Polski prosto do ulicy Rydla, i ulicą Rydla do ulicy Bronowickiej.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 roku na tym terenie w 146 budynkach mieszkały 2.373 osoby, z których katolikami było 96% mieszkańców. W okresie powstania parafii NMP z Lourdes – w roku 1923 – w jej granicach było nieco ponad 4 tys. mieszkańców. Statystyki zaludnienia z 1925 roku podają, iż wówczas liczba mieszkańców wzrosła i wynosiła 6.500 osób. Do roku 1939 liczba mieszkańców i parafian niewiele wzrosła, natomiast znaczny wzrost zaznaczył się po roku 1946, kiedy to na terenie parafii budowano nowe osiedla mieszkaniowe oraz gmachy wyższych uczelni i miasteczko akademickie. I tak w roku 1960 liczono 16.950 parafian, a w roku 1972 już 26.100 wiernych. Z obliczeń prowadzonych w czasie wizyty duszpasterskiej w domach parafian (kolędy) wynika, że na terenie naszej parafii – po jej podziale w 1996 roku – mieszka niespełna 15.000 osób (poza tym w czasie roku akademickiego na terenie parafii mieszka około 10.000 studentów).

W latach siedemdziesiątych w niedzielnych Mszach św. uczestniczyło przeciętnie 13.000 osób, a w święta Bożego Narodzenia i Wielkanocy znacznie więcej. Z każdym rokiem zwiększała się także liczba rozdawanych Komunii św. W początkowych latach XXI wieku w niedzielnych Mszach św. uczestniczyło 6-7 tysięcy wiernych, a około 2 tysiące przystępowały w niedziele do Komunii św. W październiku 2019 roku doliczono się ponad 4 tysięcy wiernych, obecnych na Mszach Świętych niedzielnych. Zaniechanie regularnego udziału w Eucharystii niedzielnej w okresie pandemii Covid-19 skutkowało bardzo zmienną ilością dominicantes w poszczególne niedziele, aż do małej stabilizacji w ostatnim okresie: w niedzielę 9 października 2022 roku w Mszach Świętych w naszym kościele uczestniczyły 2.842 osoby, a do Komunii św. przystąpiło 1.107 wiernych.

[ks.BM]